Konstrukcja skargi powodowej o niewa¿noœÌ ma³¿eùstwa
W serii artyku³ów zatytuÂłowanych: KoÂścielny proces o niewaÂżnoœÌ ma³¿eĂąstwa. Informator praktyczny, sprĂłbujemy, wszystkim starajÂącym siĂŞ bÂądÂź dopiero rozwaÂżajÂącym orzeczenie niewaÂżnoÂści swojego zwiÂązku, przedstawiĂŚ w zarysie najwaÂżniejsze informacje w tej dziedzinie. W niniejszym artykule zostanÂą przybliÂżone podstawowe informacje na temat skargi powodowej. Zamiennie bĂŞdziemy uÂżywaĂŚ s³ów: skarga powodowa, pozew i powĂłdztwo, gdyÂż dotyczÂą one tego samego pisma. OdnoÂśnie skargi naleÂży mieĂŚ na uwadze zarĂłwno przepisy kodeksowe, generalnie okreÂślajÂące pewne elementy skargi, jak i zró¿nicowanÂą praktykĂŞ koÂścielnych sÂądĂłw polskich, co do konkretnej redakcji tego pisma. Zró¿nicowanie to jest tak wielkie, Âże czasem przyjmuje formĂŞ przeciwieĂąstw: objĂŞtoœÌ jak najwiĂŞksza – najmniejsza, do³¹czanie wszystkich moÂżliwych dokumentĂłw – najbardziej podstawowych, i dlatego w niniejszym artykule zostanÂą przedstawione ogĂłlne informacje, co do formy i treÂści skargi oraz ewentualnych za³¹cznikĂłw. Wniesienie skargi jest warunkiem koniecznym do rozpoczĂŞcia procesu. Dokonuje tego na piÂśmie (choĂŚ teoria dopuszcza moÂżliwoœÌ skargi ustnej) jeden z ma³¿onkĂłw (teoretycznie uprawnienie to przysÂługuje rĂłwnieÂż tzw. rzecznikowi sprawiedliwoÂści). PierwszÂą czynnoÂściÂą takiej osoby powinien byĂŚ kontakt z sÂądem lub adwokatem koÂścielnym dla uzyskania informacji na temat wzoru skargi. Korzystnie z wzoru wÂłaÂściwego sÂądu stanowi uÂłatwienie dla pracownikĂłw tejÂże instytucji przy zaznajamianiu siĂŞ z treÂściÂą skargi oraz przy podejmowaniu decyzji odnoÂśnie jej przyjĂŞcia lub odrzucenia, a z drugiej strony, przyczynia siĂŞ to do unikniĂŞcia niepotrzebnych b³êdĂłw, ktĂłre wymagajÂą korekty nieraz kilkakrotnej, co niepotrzebnie wydÂłuÂża ca³¹ procedurĂŞ. NiektĂłre sÂądy jak gnieÂźnieĂąski czy opolski posiadajÂą na swoich stronach internetowych odpowiednie wzory i instrukcje sporzÂądzenia skargi, natomiast inne sÂądy udostĂŞpniajÂą je w swoich siedzibach. NaleÂży jednak uwaÂżaĂŚ, korzystajÂąc ze wzorĂłw dostĂŞpnych w internecie, aby stosowaĂŚ siĂŞ jednak do instrukcji wÂłaÂściwego sÂądu, nie bazujÂąc na dowolnym, dostĂŞpnym piÂśmie. InnÂą kwestiÂą, na ktĂłrÂą pragniemy zwrĂłciĂŚ uwagĂŞ to stosowanie gotowych pism, w ktĂłrych jest przedstawiona przykÂładowa historia niewaÂżnego zwiÂązku. Aczkolwiek dajÂą one pojĂŞcie, jak powinna wyglÂądaĂŚ skarga, jednak nieraz mogÂą zostaĂŚ niewÂłaÂściwie zastosowane: „mĂłj przykÂład wyglÂąda podobnie, a tu jest to tak Âładnie i profesjonalnie opisane” lub mogÂą zasugerowaĂŚ symulacjĂŞ, ktĂłrej w rzeczywistoÂści nie byÂło: „ja teÂż wykluczyÂłam potomstwo, ja teÂż planowaÂłam rozwĂłd”. Prowadzi to do zaciemnienia prawdziwego obrazu zwiÂązku i przyczyn niewaÂżnoÂści, co moÂże zawaÂżyĂŚ na caÂłym procesie, gdy podczas przesÂłuchania zacznÂą wyÂłaniaĂŚ siĂŞ rozbieÂżnoÂści. PrzechodzÂąc do kodeksowych wymogĂłw jakie winna speÂłniaĂŚ skarga to przedstawiajÂą siĂŞ one nastĂŞpujÂąco: OkreÂślenie (identyfikacja) stron (kan. 1504 pkt. 3 i 4 KPK) – dokÂładne dane strony powodowej (w niniejszym artykule zakÂładamy, iÂż stronÂą skÂładajÂącÂą skargĂŞ jest jeden ze wspó³ma³¿onkĂłw, winien on posiadaĂŚ zdolnoœÌ do wystĂŞpowania w sÂądzie, a co za tym idzie przede wszystkim posiadaĂŚ uÂżywanie rozumu), tj. jej imiĂŞ, aktualnie uÂżywane nazwisko (w sytuacji, gdy stronÂą powodowÂą jest kobieta, powinna ona podaĂŚ rĂłwnieÂż swoje nazwisko panieĂąskie, gdy nie powrĂłciÂła do niego po rozwodzie, a w przypadku ponownego ma³¿eĂąstwa, winna ona podaĂŚ nowe nazwisko), adres zamieszkania bÂądÂź korespondencyjny, ew. numer telefonu i wskazanie parafii. Przy niektĂłrych informacjach moÂże pojawiĂŚ siĂŞ wÂątpliwoœÌ, co do ich naniesienia, np. adresu zamieszkania czy numeru telefonu, z uwagi na udostĂŞpnianie tych danych stronie pozwanej, stÂąd w miejsce adresu moÂżna podaĂŚ adres korespondencyjny, a numeru telefonu nie ujawniaĂŚ. Strona powodowa winna podaĂŚ teÂż nie tylko swoje dane, ale i dane strony przeciwnej. W sytuacji, gdy stronie powodowej nie znany jest adres strony przeciwnej, wĂłwczas zalecanym byÂłoby przedÂłoÂżenia pisma wydanego przez MSWiA. Departament Spraw Obywatelskich. WydziaÂł UdostĂŞpniania Informacji, potwierdzajÂącego starania strony powodowej w kierunku zdobycia adresu strony pozwanej, jak i ew. informacjĂŞ na temat braku wykazu adresu tej strony w rejestrze (na temat tej instytucji pisaliÂśmy przy kwestii: Kompetencja sÂądĂłw w procesach orzekania niewaÂżnoœÌ ma³¿eĂąstwa). OkreÂślenie sÂądu (kan. 1504 pkt. 1 KPK) – naleÂży pamiĂŞtaĂŚ o wÂłaÂściwoÂści sÂądu (problematyka zostaÂła poruszona w powyÂżej zacytowanym artykule). OkreÂślenie przedmiotu (kan. 1504 pkt. 1 KPK) – wskazanie, Âże chodzi o niewaÂżnoœÌ ma³¿eĂąstwa, kogo, z kim, gdzie i kiedy zawartego. OkreÂślenie tytuÂłu – strona powodowa winna zwrĂłciĂŚ siĂŞ do sÂądu o stwierdzenie niewaÂżnoÂści jej ma³¿eĂąstwa z konkretnego tytuÂłu bÂądÂź tytu³ów. TytuÂł moÂże zostaĂŚ teÂż sam stronie zaproponowany na podstawie nakreÂślonych przez niÂą faktĂłw. NaleÂży jednak wiedzieĂŚ, iÂż niektĂłre tytuÂły wykluczajÂą siebie nawzajem albo winny byĂŚ rozpatrywane w odpowiedniej kolejnoÂści. Strona winna zatem rozpatrzyĂŚ, korzystajÂąc z pomocy pracownika sÂądu lub adwokata koÂścielnego, ktĂłra przyczyna jest najbardziej adekwatna w konkretnej sytuacji. W praktyce wskazane jest skÂładanie skargi z kilku tytu³ów, wszystkich tych, ktĂłre wydajÂą siĂŞ uzasadnione. Fakty (kan. 1504 pkt. 2 KPK) – w kontekÂście konkretnego tytuÂłu strona winna opisaĂŚ fakty poprzedzajÂące zawarcie zwiÂązku jak i nastĂŞpujÂące po nim. JeÂśli strona postuluje kilka tytu³ów, musi wskazaĂŚ fakty na potwierdzenie kaÂżdego z nich. Dobrze byÂłoby, aby strona przytaczaÂła konkretne, odpowiednie i najwaÂżniejsze przykÂłady, uporzÂądkowane chronologicznie, oraz aby nie stosowaÂła ogĂłlnikowych stwierdzeĂą. Czasem moÂże pojawiĂŚ siĂŞ obawa przed przytoczeniem pewnych faktĂłw z powodu moÂżliwej negatywnej reakcji strony pozwanej, w takiej sytuacji strona powodowa moÂże prosiĂŚ o nie ujawnianie niektĂłrych z nich. Wskazanie ÂśrodkĂłw dowodowych (kan. 1504 pkt. 2 KPK) – postĂŞpowanie dowodowe jest póŸniejszym etapem procesu, natomiast w skardze naleÂży wskazaĂŚ jakie Âśrodki dowodowe strona chce uÂżyĂŚ dla potwierdzenia prawdziwoÂści swoich twierdzeĂą. W pierwszej kolejnoÂści sÂą to Âświadkowie, strona winna wskazaĂŚ ich imiĂŞ, nazwisko, adres, parafiĂŞ, relacjĂŞ ze stronÂą (rodzina, sÂąsiad, znajomy). DrugÂą kategoriÂą dowodĂłw mogÂą byĂŚ wszelkie dokumenty albo juÂż do³¹czone do skargi, albo zapowiedziane do przedstawienia w procesie. Podpis, data, miejsce (kan. 1504 pkt. 3 KPK) – bezwzglĂŞdnie musi zostaĂŚ wskazane miejsce i data sporzÂądzenia skargi oraz wÂłasnorĂŞczny podpis (nie czarnym atramentem, by nie byÂło wÂątpliwoÂści co do oryginalnoÂści). Zasadniczo skarga winna zostaĂŚ przesÂłana drugiej stronie zaraz na poczÂątku postĂŞpowania, ale trybunaÂły niejednokrotnie odstĂŞpujÂą od tej czynnoÂści, informujÂąc jedynie, iÂż skarga wpÂłynĂŞÂła oraz podajÂąc jaki tytuÂł jest proponowany. Niemniej na póŸniejszym etapie procesu strona pozwana bĂŞdzie miaÂła moÂżliwoœÌ zapoznania siĂŞ z tÂą skargÂą, o czym naleÂży pamiĂŞtaĂŚ przy jej sporzÂądzaniu. Zgodnie ze wzorami skarg niektĂłrych sÂądĂłw koÂścielnych na koĂącu skargi moÂżna potwierdziĂŚ wyraÂżenie zgody na zapoznanie siĂŞ z treÂściÂą przez wspó³ma³¿onka. W takiej sytuacji do pozwu do³¹cza siĂŞ jego kopiĂŞ. MoÂżliwe jest jednak dziaÂłanie przeciwne, a wiĂŞc do³¹czenie proÂśby o nie przedstawianie stronie pozwanej skargi do czasu zÂłoÂżenia przez niÂą zeznaĂą. Gdy chodzi o za³¹czniki, ktĂłre zaleca siĂŞ, aby zostaÂły do³¹czone do pozwu, to najczĂŞÂściej sÂądy oczekujÂą metryki Âślubu koÂścielnego w formie oryginalnej (nie powinna ona mieĂŚ wiĂŞcej niÂż szeœÌ miesiĂŞcy od jej wyciÂągniĂŞcia do momentu jej zÂłoÂżenia w sÂądzie), moÂżna jÂą uzyskaĂŚ w parafii zawierania zwiÂązku. Kolejnym dokumentem jest oryginalny wyciÂąg z ksiĂŞgi ochrzczonych strony powodowej oraz pozwanej (przy tym ostatnim strona powodowa moÂże mieĂŚ kÂłopot w jej uzyskaniu, o czym naleÂży poinformowaĂŚ sÂąd przy istnieniu zalecenia jej zÂłoÂżenia). PoniewaÂż w wiĂŞkszoÂści przypadkĂłw jest juÂż miĂŞdzy stronami orzeczony rozwĂłd, to naleÂży do³¹czyĂŚ wyrok, jeÂśli jest to najlepiej z uzasadnieniem, albo teÂż pismo informujÂące, iÂż sprawa rozwodowa siĂŞ toczy. W kwestii objĂŞtoÂści skargi, to we wstĂŞpie wskazaliÂśmy, iÂż istnieje w tym zakresie zró¿nicowana praktyka. NiektĂłre sÂądy nie stawiajÂą na tej pÂłaszczyÂźnie bliÂższych warunkĂłw, inne ÂżyczÂą sobie, by skarga byÂła jak najkrĂłtsza, np. wyniosÂła 2 strony, inne przeciwnie, ÂżyczÂą sobie w miarĂŞ dokÂładnego opisu wszystkich elementĂłw. Ta okolicznoœÌ rĂłwnieÂż skÂłania do skontaktowania siĂŞ uprzednio z sÂądem w celu sprecyzowania informacji, w przeciwnym wypadku strona moÂże zostaĂŚ poproszona o skrĂłcenie lub uszczegó³owienie pisma, czym przedÂłuÂża siĂŞ niepotrzebnie postĂŞpowanie. OczywiÂście naleÂży uwzglĂŞdniĂŚ ró¿nice faktyczne: moÂże byĂŚ tak, Âże okres narzeczeĂąski jak i ma³¿eĂąski trwaÂł krĂłtko, sama skarga nie jest obszerna, a jednak na podstawie przedstawionych faktĂłw wnioskuje siĂŞ o jej przyjĂŞciu. MoÂże zdarzyĂŚ siĂŞ teÂż inna sytuacja, kiedy ma³¿eĂąstwo trwaÂło dÂługo, sama skarga moÂże byĂŚ obszerna, ale fakty przedstawione w niej nie przemawiajÂą za jej przyjĂŞciem. Co do iloœÌ skÂładanych egzemplarzy, to rĂłwnieÂż naleÂży dostosowaĂŚ siĂŞ do wymogĂłw sÂądu, zalecane byÂłoby, aby jeden egzemplarz z potwierdzeniem jego wpÂływu strona pozostawiÂła sobie. Pozostaje jeszcze kwestia prawdy. OczywiÂście strona pisze skargĂŞ ze swojego subiektywnego punktu widzenia i niejednokrotnie pod wpÂływem emocji, jednakÂże czym innym jest subiektywne przedstawianie zdarzeĂą, a czym innym Âświadome pisanie nieprawdy dla uzyskania pozytywnego wyroku.

dr Arletta Bolesta
adwokat koÂścielny
a.bolesta@op.pl
http://kancelaria_porad_koscielno-prawnych.terazwww.pl/

mgr lic. Juliusz Kola
adwokat koÂścielny
j_ko2@wp.pl