Dowody w procesie kanonicznym o niewa¿noœÌ ma³¿eùstwa

W serii artyku³ów zatytuÂłowanych: KoÂścielny proces o niewaÂżnoœÌ ma³¿eĂąstwa. Informator praktyczny, sprĂłbujemy, wszystkim starajÂącym siĂŞ bÂądÂź dopiero rozwaÂżajÂącym orzeczenie niewaÂżnoÂści swojego zwiÂązku, przedstawiĂŚ w zarysie najwaÂżniejsze informacje w tej dziedzinie. W jednym z komentarzy do Kodeksu Prawa Kanonicznego moÂżna przeczytaĂŚ, Âże dowodzenie stanowi centralnÂą czêœÌ procesu, ale czêœÌ najsÂłabszÂą i najtrudniejszÂą. Celem tegoÂż dowodzenia jest przekonanie sÂądu o prawdziwoÂści swoich twierdzeĂą. Dowodzenie swoich twierdzeĂą w postĂŞpowaniu sÂądowym ma fundamentalne znaczenie, gdyÂż faktyczna niewaÂżnoœÌ ma³¿eĂąstwa musi zostaĂŚ ukazana KoÂścioÂłowi w sposĂłb nie budzÂący wÂątpliwoÂści. Ma³¿eĂąstwo moÂże byĂŚ niewaÂżne, ale przekonanie do tego sĂŞdziĂłw koÂścielnych jest nieraz bardzo trudne. SĂŞdzia moÂże i powinien postĂŞpowaĂŚ w sprawach o niewaÂżnoœÌ ma³¿eĂąstwa takÂże z urzĂŞdu, ale zasadniczo ciĂŞÂżar ten spoczywa na stronach, w szczegĂłlnoÂści na stronie powodowej i wÂłaÂśnie jej zaniedbania przyczyniajÂą siĂŞ nieraz do zaprzepaszczenia szansy na korzystny wyrok. W procesie kanonicznym mogÂą byĂŚ przytoczone dowolne dowody, ktĂłre wydajÂą siĂŞ poÂżyteczne, a ograniczenie stanowi ich godziwoœÌ i przydatnoœÌ (kan. 1527 §1 KPK). GodziwoœÌ dowodĂłw - gdyÂż nie moÂżna d¹¿yĂŚ do prawdy za wszelkÂą cenĂŞ. PrzydatnoœÌ dla sprawy - gdyÂż dowĂłd nic nie wnoszÂący, tylko przedÂłuÂża i mÂąci proces. ZarĂłwno, co do godziwoÂści, jak i poÂżytecznoÂści dowodu, ostateczne zdanie przysÂługuje sÂądowi, ktĂłry nie naduÂżywa swego uprawnienia i rzadkoÂściÂą jest oddalanie dowodu np. zbĂŞdnego Âświadka. Ponadto do sÂądu naleÂży ocena dowodu jako takiego, co bardziej zwiÂązane jest z samym wyrokowaniem, ale o czym warto juÂż wspomnieĂŚ. Generalnie moÂżna powiedzieĂŚ, Âże strony czy Âświadkowie sÂą bardziej subiektywni niÂż urzĂŞdowy dokument czy opinia biegÂłego, a odmowa odpowiedzi moÂże wskazywaĂŚ na milczÂące przyznanie czegoÂś, ale w rzeczywistoÂści kaÂżda sytuacja, kaÂżdy dowĂłd podlega indywidualnej ocenie, w czym sÂąd posÂługuje siĂŞ nie tylko wskazaniami Kodeksu, ale rĂłwnieÂż okolicznoÂściami, poszlakami, wskazĂłwkami czy innymi reguÂłami przeprowadzania dowodĂłw. Strony do zakoĂączenia postĂŞpowania dowodowego majÂą prawo przedkÂładaĂŚ sÂądowi wÂłaÂściwe dowody. Kodeks dzieli dowody na 6 rodzajĂłw, przy czym wizja lokalna i oglĂŞdziny w sprawach o niewaÂżnoœÌ ma³¿eĂąstwa nie bywajÂą stosowane, dlatego zostanÂą one pominiĂŞte. SpoÂśrĂłd tych dowodĂłw, niektĂłre majÂą szczegĂłlne znaczenie przy konkretnych przyczynach niewaÂżnoÂści ma³¿eĂąstwa. W uproszczeniu moÂżna stwierdziĂŚ, Âże istnienie wielu przeszkĂłd ma³¿eĂąskich Âłatwo udowodniĂŚ dokumentem publicznym, przy symulacji cenne sÂą natomiast oÂświadczenia tego, kto symulowaÂł, a opinia biegÂłych jest standardowym i najwaÂżniejszym dowodem przy wadach zgody ma³¿eĂąskiej z przyczyn psychicznych. Pierwszym wskazanym przez przepisy Âśrodkiem dowodowym sÂą oÂświadczenia stron (od kan. 1530 do kan. 1538 KPK). W sprawach ma³¿eĂąskich strona powodowa skÂłada je zawsze, natomiast strona pozwana nieraz uchyla siĂŞ od tego obowiÂązku. OÂświadczenia te skÂładane sÂą nie tylko podczas przesÂłuchania w sÂądzie, ale rĂłwnieÂż pisemnie, nieraz wielokrotnie w trakcie procesu. Strony lub jedna z nich najlepiej znajÂą przyczyny powodujÂące niewaÂżnoœÌ zwiÂązku jak i caÂłoœÌ okolicznoÂści przed i poÂślubnych. OczywiÂście strony sÂą zainteresowane wyrokiem, dziaÂłajÂą czĂŞsto emocjonalnie i ich wypowiedzi majÂą charakter subiektywny, co nie podwaÂża jednak olbrzymiej wartoÂści tego rodzaju dowodu dla sprawy. OÂświadczenia skÂładane podczas przesÂłuchania sÂądowego to przewaÂżnie pierwsze dowody zbierane przez sÂąd. Kolejno przesÂłuchiwany jest powĂłd, a nastĂŞpnie strona pozwana, zaÂś sÂądy przewaÂżnie unikajÂą przeprowadzania rozmĂłw w jednym dniu, by nie naraÂżaĂŚ strony na przykre spotkanie. Co wiĂŞcej druga strona nie jest dopuszczana na przesÂłuchanie. PrzesÂłuchania dokonuje sĂŞdzia, w niektĂłrych sÂądach w obecnoÂści notariusza, a jeÂśli w sprawie wystĂŞpuje adwokat, takÂże w jego obecnoÂści. ObecnoœÌ obroĂący wĂŞzÂła jest moÂżliwa, ale w praktyce nie zdarza siĂŞ. Najpierw strona skÂłada przysiĂŞgĂŞ mĂłwienia prawdy i zostaje poinformowana, Âże druga strona bĂŞdzie miaÂła moÂżliwoœÌ zapoznania siĂŞ z tym, co zostanie zapisane. Pytania sÂą zadawane wedÂług specjalnie przygotowanych ankiet, co ma zagwarantowaĂŚ uwzglĂŞdnienie wszystkich istotnych spraw. Strona na koĂącu jest pytana o swoje wÂłasne uwagi, co stanowi pewnÂą ochronĂŞ przed ewentualnym rutynowym zadawaniu przygotowanych pytaĂą. Na koniec po przeczytaniu, strona podpisujÂąc ponownie potwierdza prawdziwoœÌ zÂłoÂżonych oÂświadczeĂą. W protokole przesÂłuchania bywajÂą notowane informacje o zachowaniu strony, jeÂśli sÂą one charakterystyczne – pÂłacz, lekcewaÂżenie, nerwowoœÌ. PrzesÂłuchanie odbywa siĂŞ przewaÂżnie w sÂądzie rozpoznajÂącym sprawĂŞ, ale istnieje moÂżliwoœÌ przesÂłuchania w innym miejscu: sÂądzie diecezji, w ktĂłrej strona mieszka, w parafii zamieszkania, jeÂśli znajduje siĂŞ ona w diecezji prowadzÂącej sprawĂŞ, a w szczegĂłlnie uzasadnionych przypadkach (w przypadku choroby) takÂże w swoim domu czy w szpitalu. Na przesÂłuchanie strona zostaje wezwana pisemnie, a jeÂśli wskazany przez sÂąd termin nie odpowiada jej, moÂże z naleÂżytym wyprzedzeniem poprosiĂŚ o wyznaczenie innej daty. PrzesÂłuchanie trwa przewaÂżnie powyÂżej 2 godzin, nieraz znacznie dÂłuÂżej. NaleÂży stawiĂŚ siĂŞ z dokumentem potwierdzajÂącym toÂżsamoœÌ (dowĂłd osobisty itp.), wezwaniem na przesÂłuchanie – w przeciwnym wypadku sĂŞdzia odstÂąpi od przesÂłuchania. Jest to rozmowa powaÂżna, z wieloma (kilkudziesiĂŞcioma) pytaniami, czasami sprawiajÂącymi wraÂżenie powtarzajÂących siĂŞ, co sÂłuÂży dokÂładnemu wyjaÂśnieniu sprawy. Pytania te przewaÂżnie nie dotyczÂą spraw poÂżycia seksualnego stron, chyba Âże jest to ÂściÂśle zwiÂązane z rozpoznawanym tytuÂłem niewaÂżnoÂści. Strona moÂże odmĂłwiĂŚ odpowiedzi na jakieÂś pytanie, a oÂświadczenia zÂłoÂżone na skutek b³êdu, wymuszone si³¹ lub ciĂŞÂżkÂą bojaÂźniÂą, czyli takÂą ktĂłra moÂże wystraszyĂŚ mĂŞÂżczyznĂŞ nie majÂą mocy dowodowej. Strona moÂże przyznaĂŚ siĂŞ do czegoÂś przed sÂądem, ale istnieje takÂże przyznanie siĂŞ pozasÂądowe, przytoczone potem przez osoby trzecie, ktĂłre ma szczegĂłlne znaczenie w sprawach ma³¿eĂąskich, np. gdy strona krĂłtko przed lub po Âślubie mĂłwi, Âże „nie bĂŞdzie dzieci w tym zwiÂązku”. Warto dopowiedzieĂŚ, iÂż w praktyce swojej radzimy, tak stronom, jak i Âświadkom, aby w przypadku nie zÂłoÂżenia przez nich zeznaĂą co do danego istotnego faktu, z ró¿nych prozaicznych wzglĂŞdĂłw (np. zdenerwowania, zmĂŞczenia, zapomnienia), strona zatroszczyÂła siĂŞ o zÂłoÂżenia brakujÂącego zeznania na piÂśmie sÂądowi, a gdy nie chce tego uczyniĂŚ, to aby nowe treÂści wniosÂła podczas publikacji akt. Wymaga to jednak aktywnoÂści strony. ZbliÂżonym do oÂświadczeĂą stron Âśrodkiem dowodowym sÂą zeznania ÂświadkĂłw (od kan. 1547 do kan. 1573 KPK). Wiele reguÂł odnoÂśnie przesÂłuchania jest wspĂłlnych, ale istniejÂą teÂż pewne ró¿nice. SÂądy czasem stawiajÂą pewne wymagania, co do iloÂści ÂświadkĂłw (3-4), ale najwaÂżniejsza jest ich jakoœÌ, czyli prawdomĂłwnoœÌ i znajomoœÌ faktĂłw. ÂŚwiadkĂłw proponujÂą strony, najczĂŞÂściej z poÂśrĂłd osĂłb bliskich sobie (rodzina, bliscy znajomi, sÂąsiedzi), ale rĂłwnieÂż spoÂśrĂłd bliskich drugiej strony, co znacznie zwiĂŞksza obiektywne spojrzenie na sprawĂŞ. Strony najczĂŞÂściej proponujÂą ÂświadkĂłw w skardze powodowej, przewaÂżnie przez wskazanie ich imienia i nazwiska, zwiÂązku ze stronÂą (ojciec, kuzynka, kolega), adresu faktycznego zamieszkania, parafii, oraz okolicznoÂści na ktĂłrÂą majÂą zeznawaĂŚ. Z propozycjÂą ÂświadkĂłw ³¹czy siĂŞ obowiÂązek, w praktyce rzadko stosowany, wskazania na jakie okolicznoÂści Âświadek ma zostaĂŚ przepytany. NaleÂży jednak zwrĂłciĂŚ uwagĂŞ, iÂż w rzeczywistoÂści jest to bardzo cenne uprawnienie dla strony, gdyÂż sÂąd przesÂłuchujÂąc Âświadka, czĂŞsto wedÂług schematu, moÂże nie zadaĂŚ Âświadkowi jakiegoÂś istotnego pytania, a Âświadkowie, mimo iÂż majÂą takÂą moÂżliwoœÌ, przy koĂącu przesÂłuchania przewaÂżnie nie chcÂą nic dodawaĂŚ. Przy wskazywaniu wiĂŞc ÂświadkĂłw warto zwrĂłciĂŚ sÂądowi uwagĂŞ, o co winien zapytaĂŚ, ewentualnie moÂżna przedstawiĂŚ przed przesÂłuchaniem pewne kwestie czy nawet gotowe pytania przesÂłuchujÂącemu sĂŞdziemu. SÂąd praktycznie nie ma moÂżliwoÂści zmuszenia nikogo do skÂładania zeznaĂą, dlatego to strona powinna nakÂłoniĂŚ wskazane przez siebie osoby do stawienia siĂŞ w sÂądzie i jak najdokÂładniejszego odpowiadania na wszystkie pytania. CzĂŞste jest wzywanie na przesÂłuchanie w jednym dniu dwĂłch lub trzech ÂświadkĂłw, jeÂśli jest to uzasadnione okolicznoÂściami (np. rodzice i rodzeĂąstwo strony, albo zaprzyjaÂźnione ma³¿eĂąstwo), naturalnie Âświadkowie przesÂłuchiwani sÂą rĂłwnieÂż jak strony oddzielnie. ÂŚwiadkami nie sÂą strony, a ponadto istniejÂą jeszcze inne grupy osĂłb, ktĂłre nie mogÂą nimi byĂŚ, np. ksiĂŞÂża, co do informacji uzyskanych z racji sprawowania spowiedzi, lekarze, adwokaci. OprĂłcz kodeksowych ograniczeĂą istniejÂą takÂże zwyczajowe, a mianowicie sÂądy raczej nie przesÂłuchujÂą potomstwa stron, nawet gdy jest juÂż dorosÂłe, a takÂże proboszczĂłw. ÂŚwiadkowie dzielÂą siĂŞ z sÂądem swojÂą wiedzÂą, niezaleÂżnie od tego czy pochodzi ona z wÂłasnych obserwacji, z tytuÂłu wykonywanych obowiÂązkĂłw, rozmĂłw ze stronÂą, czy z jeszcze innego ÂźrĂłdÂła. Sam sposĂłb przesÂłuchania ÂświadkĂłw i protokoÂłowania jest analogiczny do przesÂłuchania stron. W swojej praktyce radzimy stronom, aby zaproponowaÂła ona sÂądowi takich ÂświadkĂłw, ktĂłrzy potwierdzÂą to, co napisane jest szczegó³owo w pozwie bÂądÂź w odpowiedzi na niego, ktĂłrzy mogÂą teÂż wnieœÌ coÂś nowego do sprawy. Dokumenty jako dowody w procesie, to inaczej niÂż w Âżyciu wszystko, co jest noÂśnikiem jakiejÂś myÂśli, a wiĂŞc nie tylko pisma na papierze z pieczÂątkÂą i podpisem, ale rĂłwnieÂż listy, pamiĂŞtniki, sms-y, e-maile, fotografie, zapisy na dyskach itp. SÂą one najczĂŞÂściej do³¹czane juÂż do skargi powodowej. Na temat tego Âśrodka dowodowego czytamy od kan. 1539 do kan. 1546 KPK. Dzieli siĂŞ je na dokumenty publiczne i prywatne. Dokumenty publiczne mogÂą byĂŚ koÂścielne lub cywilne. Z dokumentĂłw koÂścielnych najwiĂŞksze znaczenie dowodowe w procesie majÂą protokoÂły badaĂą przedÂślubnych, choĂŚ wystĂŞpujÂą rĂłwnieÂż inne: metryki, Âświadectwa Âślubu czy zaÂświadczenia o uczestnictwie w naukach przedÂślubnych. O wiele wiĂŞksze znaczenie majÂą jednak, jeÂśli wystĂŞpujÂą, dokumenty cywilne, o ró¿nym charakterze. Po pierwsze, uzasadnienie wyroku rozwodowego; niestety rzadko wyroki posiadajÂą uzasadnienie, a sama sentencja nie ma praktycznego zastosowania, choĂŚ naleÂży jÂą do³¹czyĂŚ. MoÂżna rĂłwnieÂż przedstawiaĂŚ odpisy z sesji rozwodowych, jeÂśli proces byÂł oÂżywiony, jeÂśli natomiast odbyÂło siĂŞ jedne posiedzenie i nie orzekano o winie, nie ma sensu przedkÂładaĂŚ takich dokumentĂłw. Po drugie, inne wyroki Âświeckie (cywilne i karne), wszelkie dokumenty policyjne czy kuratorskie. PotwierdzajÂą one negatywne zachowania stron w stosunkach rodzinnych (niebieskie karty, ograniczenia praw rodzicielskich), Âłamanie przepisĂłw (mandaty, wyroki karne) czy inne patologiczne zachowania (rachunki z izby wytrzeÂźwieĂą, obci¹¿enia komornicze itp.). WaÂżnÂą grupĂŞ stanowiÂą dokumenty medyczne (karty leczenia szpitalnego, recepty, zwolnienia lekarskie) oraz z ró¿nego rodzaju poradni (rodzinnych, psychologicznych itp.), przy czym naleÂży dobieraĂŚ dokumenty lekarskie w taki sposĂłb, aby wiÂązaÂły siĂŞ one ze sprawÂą (np. zdjĂŞcia rentgenowskie posiadajÂą przewaÂżnie ograniczonÂą przydatnoœÌ dla sprawy). OczywiÂście dokumentacja medyczna, mimo iÂż przydatna, czĂŞsto jest dla strony niedostĂŞpna ze wzglĂŞdu na ochronĂŞ danych osobowych. W takiej sytuacji strona moÂże sprĂłbowaĂŚ zwrĂłciĂŚ siĂŞ do sÂądu cywilnego z proÂśbÂą o udziaÂł tego sÂądu w przesÂłaniu dokumentĂłw sÂądowi koÂścielnemu. Dokumenty publiczne, tak koÂścielne, jak i cywilne mĂłwiÂą co urzÂąd stwierdziÂł, a wiĂŞc np. Âże uznaÂł kogoÂś za pijanego, co nie jest jednoznaczne z prawdÂą, bo alkomat mĂłgÂł byĂŚ zepsuty, i osoba mogÂła byĂŚ niewinna. Dopuszczone jest wiĂŞc podwaÂżanie prawdziwoÂści danego twierdzenia. Dokumenty prywatne sÂą bardzo zró¿nicowane i wcale nie muszÂą byĂŚ pisane. Wspó³czeÂśnie tradycyjne dokumenty jak listy czy pamiĂŞtniki rzadziej wystĂŞpujÂą w procesach, choĂŚ oczywiÂście sÂą dopuszczane, a wrĂŞcz po¿¹dane. Tradycyjnymi dokumentami, ktĂłre przetrwaÂły prĂłbĂŞ czasu, sÂą notatki, rysunki, zdjĂŞcia, informacje z gazet, umowy, pokwitowania, rachunki. Coraz czĂŞstsze sÂą natomiast wszelkie dokumenty typu sms, e-mail, rozmowy z komunikatorĂłw internetowych typu gg, czaty, nagrania dÂźwiĂŞkowe i filmowe do³¹czane do akt na noÂśnikach elektronicznych. NaleÂży jednak pamiĂŞtaĂŚ o wskazaniu sÂądowi autora tych dokumentĂłw. W przypadku sms-Ăłw miĂŞdzy stronami, gdy sÂą wskazane numery telefonĂłw znanych sÂądowi jako numery telefonĂłw komĂłrkowych stron, to wskazanie autora jest prostsze, niÂż gdy chodzi o rozmowy na czacie czy komunikatorze gg. Informacje e-mailowe rĂłwnieÂż powinny posiadaĂŚ w nazwie nadawcy czy odbiorcy imiĂŞ i nazwisko, choĂŚ nie jest to jeszcze w peÂłni przekonujÂące, ze wzglĂŞdu na moÂżliwoœÌ zaÂłoÂżenia konta fikcyjnego. W tych wszystkich przypadkach znaczenie dowodowe zaleÂży od wielu okolicznoÂści i sÂąd moÂże przypisaĂŚ im bardzo ró¿nÂą wartoœÌ. Kolejnym Âśrodkiem dowodowym sÂą biegli, ktĂłrzy wydajÂą opiniĂŞ o pewnych faktach czy teÂż tÂłumaczÂą naturĂŞ pewnych zagadnieĂą (od kan. 1574 do kan. 1581 KPK). W procesach wystĂŞpujÂą najczĂŞÂściej psycholodzy, ale w zaleÂżnoÂści od potrzeb istnieje moÂżliwoœÌ powoÂłania: psychiatrĂłw, seksuologĂłw, ginekologĂłw, grafologĂłw, rzadziej innych. SÂądy posiadajÂą swoich biegÂłych i to sĂŞdzia decyduje o powoÂłaniu jednego (rzadziej kilku) z nich do wydania opinii. Istnieje jednak moÂżliwoœÌ, aby strona sama postaraÂła siĂŞ o opiniĂŞ innego biegÂłego i wtedy sĂŞdzia moÂże dopuÂściĂŚ takÂą opiniĂŞ. Czasem strony czyniÂą to jeszcze przed procesem i niektĂłre sÂądy wprost zastrzegajÂą, Âże nie przyjmujÂą takich opinii. BiegÂły jest przewaÂżnie powoÂływany juÂż po oÂświadczeniach stron i zeznaniach ÂświadkĂłw, z ktĂłrymi siĂŞ zapoznaje. OpÂłata w wysokoÂści okoÂło 200 – 300 zÂł za badanie jednej osoby spoczywa na stronie powodowej, ewentualnie na obu stronach. Opinia psychologa (najczĂŞÂściej stosowana ekspertyza) jest wystawiana w oparciu o badania (test osobowoÂściowy WISKAD, test drzewa, wywiad psychologiczny i inne) oraz akta sprawy (oÂświadczenia stron i zeznania ÂświadkĂłw, dokumenty). Badanie takie to kilkugodzinna rozmowa z biegÂłym, przewaÂżnie w budynku sÂądu. Ograniczenie psychologa dotyczy faktu ró¿nej postawy stron wobec opiniowania. CzêœÌ osĂłb nie chce poddaĂŚ siĂŞ badaniom stosowanym w procesie lub czyni to w ograniczonym zakresie. W takim przypadku opinia posiada mniejszÂą moc dowodowÂą. Niemniej rĂłwnieÂż taka postawa moÂże podlegaĂŚ odpowiedniej interpretacji przez biegÂłego. Generalnie jednak wartoœÌ opinii jest bardzo powaÂżna, z zachowaniem prawa sÂądu do przyjĂŞcia odmiennego zdania (zwÂłaszcza jeÂśli strona wykaÂże sÂłabe strony opinii), gdyÂż to sÂąd a nie biegÂły rozpoznaje waÂżnoœÌ zwiÂązku. Domniemania, czyli prawdopodobne przypuszczenie o rzeczy niepewnej, rĂłwnieÂż jest stosowane w procesie choĂŚ strony majÂą ograniczone moÂżliwoÂści ich przedstawiania, przewaÂżnie czyni to sÂąd z urzĂŞdu (od kan. 1584 do 1586 KPK). PochodzÂą one z Kodeksu lub spoza niego, ale tak jedne jak i drugie mogÂą zostaĂŚ podwaÂżone przez inne dowody. Domniemania zamieszczone w Kodeksie nie majÂą wartoÂści dla udowodnienia niewaÂżnoÂści ma³¿eĂąstwa, gdyÂż poza nieistotnym wyjÂątkiem, opowiadajÂą siĂŞ za waÂżnoÂściÂą ma³¿eĂąstwa. IstniejÂą natomiast pewne domniemania wypracowane przez praktykĂŞ sÂądowÂą, przydatne dla prowadzenia procesu: jeÂśli choroba psychiczna istniaÂła przed Âślubem i stwierdzono jÂą po Âślubie naleÂży domniemywaĂŚ, Âże istniaÂła rĂłwnieÂż w chwili zawierania ma³¿eĂąstwa; jeÂśli chodzi o katolikĂłw ÂżyjÂących wÂśrĂłd katolikĂłw, to trudno przypuszczaĂŚ niewiedzĂŞ co do nierozerwalnoÂści ma³¿eĂąstwa; pozasÂądowe przyznanie siĂŞ strony posiada wiĂŞkszÂą moc jeÂśli zostaÂło dokonane bezpoÂśrednio przed lub po Âślubie; symulacja wymaga przyczyny – bez niej nikt nie bĂŞdzie niweczyĂŚ umowy ma³¿eĂąskiej; jeÂśli fakty i dowody potwierdzajÂą miÂłoœÌ stron, trudno dopuÂściĂŚ symulacjĂŞ. OczywiÂście zagadnienie postĂŞpowania dowodowego jest znacznie bardziej zÂłoÂżone, jednak mamy nadziejĂŞ, Âże powyÂższe informacje pozwolÂą odpowiedzieĂŚ zainteresowanym osobom na najbardziej podstawowe pytania.

dr Arletta Bolesta
adwokat koÂścielny
e-mail: a.bolesta@op.pl
http://kancelaria_porad_koscielno-prawnych.terazwww.pl/

mgr lic. Juliusz Kola
adwokat koÂścielny
e-mail: j_ko2@wp.pl